To jest SLAPP! Fox Petroli pozywa działaczy ekologicznych na 2 miliony euro – za jedno słowo
październik 13, 2025
W czerwcu 2025 roku włoska spółka energetyczna Fox Petroli S.p.A. wytoczyła pozew o zniesławienie na kwotę 2 milionów euro przeciwko dwóm lokalnym obrońcom środowiska, oskarżając ich o użycie słowa „zdegradowany” w artykule opublikowanym w serwisie ImgPress, w którym opisali dawny teren magazynowania paliw. Koalicja CASE oficjalnie uznała ten pozew za SLAPP – podręcznikowy przykład starcia Dawida z Goliatem, w którym potężne korporacyjne interesy próbują uciszyć obywatelską aktywność dotyczącą zdrowia publicznego, bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
Obywatele kontra korporacyjna potęga: walka o prawo do wyrażania obaw
Pozwani, Roberto Malini i Lisetta Sperindei, są członkami oddolnego komitetu obywatelskiego „PESARO: NO LNG”, który sprzeciwia się budowie terminala skroplonego gazu ziemnego (LNG) w dzielnicy Tombaccia w Pesaro (Włochy). Od ponad siedmiu miesięcy grupa prowadzi kampanię przeciwko projektowi, który forsuje Fox Petroli S.p.A. – zamożna spółka działająca w branży paliw i energii.
Ich obawy są poważne: wybrana przez firmę lokalizacja znajduje się w gęsto zaludnionym i wrażliwym środowiskowo obszarze miejskim. Od dziesięcioleci prowadzono tam działalność związaną ze składowaniem i przetwarzaniem węglowodorów, a teren jest powszechnie uznawany za zanieczyszczony i wymagający rekultywacji. Liczne raporty instytucjonalne i techniczne – w tym opracowania samego Fox Petroli – potwierdzają ten stan, wskazując na obecność przestarzałych zbiorników na olej napędowy z lat 50. XX wieku oraz konieczność przeprowadzenia gruntownego oczyszczenia terenu.
Pozew za zabranie głosu
W maju 2025 roku komitet PESARO: NO LNG złożył formalne zawiadomienie środowiskowe, ostrzegając władze przed potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego i bezpieczeństwa w miejscu planowanej inwestycji. Równocześnie wydał komunikat prasowy o swoim działaniu, który został opublikowany w serwisie ImgPress. W oświadczeniu nazwano teren „zdegradowanym” – określenie, które Fox Petroli uznała za zniesławiające.
„Zawsze uważam na słowa” – tłumaczy Malini. – „Użyłem słowa zdegradowany, ponieważ Fox w swoich własnych dokumentach planuje rekultywację przestarzałych zbiorników, które wciąż zawierają substancje zanieczyszczające”.
Pozew: rażąco nieproporcjonalna reakcja
30 czerwca 2025 roku Fox Petroli S.p.A. wniosła cywilny pozew o zniesławienie przeciwko Maliniemu i Sperindei, żądając 2 milionów euro odszkodowania – kwoty odpowiadającej ok. 5% rocznych przychodów firmy. Ta astronomiczna suma jest całkowicie nieproporcjonalna do rzekomej szkody reputacyjnej wynikającej z użycia jednego słowa – „zdegradowany” – w komunikacie prasowym.
To wyraźna próba zastraszenia i przytłoczenia dwóch obywateli. Co znamienne, ImgPress – redakcja, która opublikowała tekst – nie została pozwana, co dowodzi, że celem ataku są sami działacze, a nie media. Pozew uderza w podstawowy akt uczestnictwa obywatelskiego: wydanie przez lokalną społeczność komunikatu w sprawie oczywistego interesu publicznego.
Klasyczny SLAPP
Pozew przeciwko Maliniemu i Sperindei to modelowy przykład SLAPP. Bogata i wpływowa korporacja wykorzystuje swoje zasoby, by wciągnąć dwoje obywateli w kosztowny, długotrwały proces sądowy. Wysokość żądanego odszkodowania jest rażąco nieadekwatna do jakiejkolwiek szkody, a pozew dotyczy wypowiedzi leżącej w centrum interesu publicznego – zagrożeń dla środowiska, zdrowia ludzi i bezpieczeństwa społeczności.
Sprawa ma również efekt mrożący wykraczający poza salę sądową. Lokalne media niechętnie podejmują temat – jeden z dziennikarzy regionalnego dziennika powiedział pozwanym, że redakcja boi się odwetu prawnego, gdyby opublikowała komunikat aktywistów. Ta atmosfera strachu pokazuje, że pozwy SLAPP nie tylko uciszają swoje bezpośrednie ofiary, ale też zniechęcają media i opinię publiczną do zabierania głosu w ważnych sprawach.
Co dalej
29 września odbyło się posiedzenie mediacyjne z udziałem Fox Petroli, które nie przyniosło porozumienia. Sprawa trafi teraz do sądu – pierwsza rozprawa zaplanowana jest na 22 grudnia. W najbliższych tygodniach kluczowe będzie pokazanie szerokiego poparcia społecznego dla Roberto Maliniego i Lisetty Sperindei – sygnału, że za nimi stoi społeczność gotowa ujawnić nadużycia i przeciwstawić się nękaniu prawnemu.
Ta sprawa podkreśla także pilną potrzebę wprowadzenia skutecznych przepisów anty-SLAPP we Włoszech i w całej Europie, by chronić obywateli, dziennikarzy i aktywistów przed prawnym zastraszaniem i zagwarantować im możliwość swobodnego wypowiadania się w sprawach o znaczeniu publicznym – bez strachu przed odwetem.