Europejski dzień przeciwdziałania SLAPP

Organizacje z całej Europy podejmują dziś działania przeciwko SLAPP-om, podczas gdy Greenpeace International wytacza przełomowy proces sądowy.

Minął ponad rok od czasu gdy Unia Europejska przyjęła dyrektywę mającą chronić dziennikarzy, aktywistów i organizacje przed SLAPP-ami. W kwietniu Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego przedstawiła projekt wdrożenia dyrektywy, ale nie rozwiązuje on w sposób kompleksowy problemu SLAPP w Polsce. Szczegółowe omówienie projektu zostało przygotowane przez Polską Grupę Roboczą AntySLAPP. W rzeczywistości niewiele się zmieniło, większość państw UE nie wdrożyło jeszcze dyrektywy. Pozwy i akty oskarżenia nadal są wykorzystywane jako narzędzia uciszania, a osoby zabierające głos w sprawach publicznych wciąż nie mogą liczyć na realną ochronę.

Aby to zmienić, musimy lepiej poznać skalę problemu w Polsce. Dlatego zwracamy się do Was z prośbą o pomoc.

Jeśli jesteś osobą lub organizacją, która doświadczyła nacisków prawnych za zabieranie głosu – wypełnij naszą ankietę.

Twoje doświadczenie ma znaczenie. Dzięki zebranym informacjom pokażemy decydentom, że SLAPP-y to nie margines – to realny problem, który wymaga pilnych działań.

Wypełnij anonimową ankietę i pomóż nam zawalczyć o skuteczną ochronę.

European Action Day of Action Against SLAPPs – działania przeciw SLAPP w Europie

Ponad 30 organizacji w 11 krajach będzie dziś bronić prawa do wyrażania opinii. Organizacje planują różnego typu akcje świadomościowe i edukacyjne podnosząc temat przeciwdziałania SLAPP. Działania są na razie zaplanowane w Rumunii, Hiszpanii, Szwecji, Belgii, Chorwacji, Bułgarii, Holandii, Niemczech, Luksemburgu, Polsce i Austrii, a listę organizacji biorących udział w European Action Day of Action Against SLAPPs znajdziesz poniżej.

Jeśli i Ty chcesz zorganizować własną akcję, czy to protest czy udostępnienie informacji prasowej, czy coś innego, skontaktuj się z sanna.ghotbi@greenpeace.org lub daisy@indexoncensorship.org i napisz, którą organizację/grupę/kolektyw reprezentujesz i w którym kraju/krajach chcesz wziąć udział w jakiejś akcji. Możesz zrobić wszystko, od po prostu pojawienia się w dniu akcji po udział w planowaniu i kontaktowaniu się z mediami, w zależności od czasu i zasobów!

Greenpeace kontra Energy Transfer

2 lipca 2025 r., Amsterdam, Holandia – dziś pierwsza rozprawa postępowania sądowego, zainicjowanego pozwem Greenpeace International przeciwko amerykańskiej firmie naftowo-rurociągowej Energy Transfer. To pierwsza sprawa testująca nowe europejskie przepisy mające chronić wolność wypowiedzi i przeciwdziałać nadużyciom prawnym. Jednocześnie 30 organizacji z dziesięciu krajów Europy apeluje do swoich rządów o jak najszybsze wdrożenie unijnej dyrektywy „anty-SLAPP” do prawa krajowego.

Warta wiele miliardów firma Energy Transfer wytoczyła przeciwko Greenpeace International oraz Greenpeace USA dwa kolejne procesy typu SLAPP po pokojowych protestach w Standing Rock w 2016 roku przeciwko rurociągowi Dakota Access. Pierwsza sprawa została oddalona, ale Greenpeace nadal musi bronić się przed drugą, która wciąż się toczy, a ława przysięgłych w Dakocie Północnej przyznała ostatnio firmie odszkodowanie w wysokości ponad 660 milionów dolarów za okazanie solidarności z protestem prowadzonym przez rdzennych mieszkańców.

Manifestacja przed sądem w Amsterdamie

Aktywiści Greenpeace International i sojuszniczych organizacji pojawili się dziś przed sądem w Amsterdamie na pierwszym posiedzeniu proceduralnym z wielkim transparentem: „ENERGY TRANSFER, WITAJ W UE – TU WOLNOŚĆ SŁOWA WCIĄŻ MA ZNACZENIE”

Mads Flarup Christensen, dyrektor wykonawczy Greenpeace International, powiedział:
„Pozwy typu SLAPP są bezpośrednim zagrożeniem dla wolności słowa i prawa do pokojowego protestu. Ale razem pokonamy tę niesprawiedliwą taktykę. Ta sprawa ma szansę zakończyć erę pozwów zastraszających i pokazać, że korporacyjne nękanie nie działa. Energy Transfer próbuje uciszyć prawdziwą historię: zarabiają miliardy, zanieczyszczając planetę ropą i gazem”.

Coraz więcej organizacji, dziennikarzy, aktywistów, obrońców praw człowieka i członków społeczności w całej Europie dostrzega, że SLAPP-y zagrażają nie tylko ich wolności wypowiedzi, ale też prawu opinii publicznej do wiedzy. Koalicja CASE (Coalition Against SLAPPs in Europe) zidentyfikowała łącznie 1 049 spraw typu SLAPP wniesionych w latach 2010–2023. Państwa członkowskie UE mają czas do 7 maja 2026 r. na wdrożenie dyrektywy, ale jak dotąd postęp jest niewielki. Dlatego dziś ponad 30 organizacji w ponad dziesięciu krajach mobilizuje się, by naciskać na swoje rządy, by respektowały dyrektywę.

Charlie Holt, europejski koordynator Global Climate Legal Defense (CliDef) i członek CASE, stwierdził:

Minął już ponad rok od przyjęcia przełomowej dyrektywy anty-SLAPP, a postępy w realizacji jej ochronnych mechanizmów są zdumiewająco niewielkie. Pozew Greenpeace International w Niderlandach to pierwszy poważny test tej dyrektywy przed sądem krajowym. W preambule dyrektywy podkreślono, że ochrona przed SLAPP-ami wytaczanymi spoza UE jest konieczna dla ochrony demokracji i praw człowieka w Unii. Jeśli nie da się powołać na tę ochronę w tak agresywnej i jawnie nadużywanej sprawie, jak ta wytoczona przez Energy Transfer, trudno sobie wyobrazić sytuację, w której te przepisy miałyby zastosowanie. Dopóki nie pojawią się wyraźne orzeczenia sądów, demokracja europejska wciąż będzie narażona na ataki ze strony potężnych interesów prywatnych.

Maja Sever, prezydentka EFJ (Europejskiej Federacji Dziennikarzy), dodała:

Po latach prac legislacyjnych nadszedł czas, by sprawdzić, jak dyrektywa anty-SLAPP zostanie zastosowana w praktyce i czy skutecznie chroni udział społeczeństwa w debacie publicznej. Dziś dziennikarze europejscy solidaryzują się z Greenpeace: przeciwko nadużywaniu władzy, za wolnością wypowiedzi i prawem do protestu. Ta sprawa dotyczy nas wszystkich.

Organizacje biorące udział w European Action Day:

• Greenpeace International
• CASE
• Samen Sterk! vzw
• Erfpacht vzw
• Legally Green
• Greenpeace Belgium
• Greenpeace Luxembourg
• Greenpeace Spain
• Greenpeace Romania
• Bankwatch Romania
• Greenpeace Sweden
• Grad Recht
• European Environmental Bureau
• ClientEarth
• The trade union of Journalists in Croatia
• Za Zemiata
• Bulgarian Biodiversity Foundation
• Rettet den Regenwald (Rainforest Rescue)
• European Federation of Journalists (EFJ)
• Asociatia EcoLegal
• Free Press Unlimited (FPU)
• Index on Censorship
• Global Climate Legal Defense
• AEJ-Bulgaria
• Belgium Anti-SLAPP Working Group
• Polish Anti-SLAPP Working Group
• FIBGAR – Baltasar Garzon International Foundation